kansızlık belirtileri ve tedavisi
Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde, özellikle de kadınlarda yaygın bir sorun olan kansızlıkla ilgilli bilinmesi gerekenler.
kansızlık belirtileri ve tedavisi
Kansızlık:
Kansızlık (anemi), kanda oksijen taşıyan alyuvar (eritrosit) hücre kitlesinin ve/veya alyuvarlarda demir bağlayan protein olan hemoglobin değerlerinin azalması olarak tanımlanır.
Normal hemoglobin ve hematokrit değerleri yaşa göre ve cinsiyete göre değişir.
Hemoglobin ve hematokrit değerlerinin yaş ve cins için normal değerlerin alt sınırından düşük olması kansızlık olarak değerlendirilir.
Demir eksikliğine bağlı kansızlık:
Demir, kanda oksijen taşımakla görevli olan hemoglobin molekülünün üretilmesi için gereklidir.
Demir, bağışıklık sistemi ve zihinsel performans için de gereklidir.
Besinlerle demir alımının az olması ya da kadınlarda yoğun ya da düzensiz adet kanamaları nedeniyle vücuttan demir kaybının artması bu mineralin eksikliğine yol açabilir.
Demir eksikliğinin yol açtığı en önemli rahatsızlık, kansızlıktır.
Kansızlık halsizlik, çabuk yorulma, ciltte solukluk, çarpıntı, saç dökülmesi gibi yakınmalara neden olur.
Demir eksikliği özellikle üreme çağındaki kadınlarda, iyi beslenmeyen bebeklerde gelişebilir.
Kansızlığın nedenleri:
Kansızlık alyuvarların yapısal özelliklerinde ve/veya işlevlerine bozulma nedeniyle oluşabilir.
Anemi nedenleri şöyle sıralanabilir:
1: Alyuvarların yapımında bozukluk (kemik iliğinden yeterli miktarda alyuvar üretilemiyordur)
2: Alyuvarların olgunlaşmasında yapısal ve işlevsel bozukluk (demir, folik asit, vitamin B12 eksikliği, kurşun zehirlenmesi gibi)
3: Alyuvarların zamanından önce yıkılması ve yok edilmesi (hemolitik anemiler)
4: Kan kayıpları (yoğun ya da düzensiz adet kanamaları)
Kansızlık belirtileri:
Kansızlıkta, solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, nefes darlığı, baş ağrısı, anlama ve algılamada güçlük, sık enfeksiyon geçirme, ateş, kemik ve eklem ağrıları, saç ve tırnaklarda bozukluk, ağız kenarında oluşan çatlaklar, iştahsızlık, tat alma duyusunda azalma, lenf bezelerinde büyüme, karaciğer ve dalak büyüklüğü izlenebilir.
Kansızlığın yaşam kalitesine etkisi:
Kansızlıkta, oksijenin vücudun belirli bölgelerine yeterince ulaşamaması nedeniyle çok çeşitli organlara yönelik şikayetler yaşam kalitesini düşüren ciddi sorunlar oluşturur.
Kansızlık neden daha çok kadınlarda görülür:
Kansızlığın daha çok kadınlarda izlenmesinin nedeni doğurganlık çağındaki kadınlarda yoğun ya da düzensiz adet kanamaları nedeniyle vücuttan demir kaybının artmasıdır.
Adet ağrıları nedeniyle sık ağrı kesici kullanmak, demirden yoksun bir diyetle beslenmek, bağırsak parazitleri ve hastalıkları da demir eksikliğine ve kansızlığa yol açabilir.
Kansızlık tedavi edilmezse ne gibi sonuçlar doğurur ve riskleri:
Kansızlık tedavi edilmezse kan transfüzyonu gerektirecek seviyede düşük hemoglobin seviyeleri izlenebilir. Gebelikte tedavi edilmeyen kansızlıkta erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek riskleri artar.
Mide- bağırsak sisteminin hastalıklarında ve kanserlerinde de demir eksikliği sık görüldüğü için bu olasılığın da değerlendirilmesi ve risklerin giderilmesi önemlidir.
Kansızlık hamile kalmayı zorlaştırır mı:
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde yetersiz beslenmeye bağlı kansızlık hamile kalmayı zorlaştırabilir.
Folik asit eksikliğine bağlı kansızlık gebe kalmayı geciktirmesi yanında düşük riskini de artırabilir.
Kansızlığı olan ve gebelik planlayan hastalarda kan değerlerinin normal değerlere yükseltilmesi önemlidir.
Kansızlığın hamilelikteki riskleri:
Gebelikte günlük demir ihtiyacı artar.
Gebelikte hemoglobin seviyesinin 11g/dl altında seyretmesi ile belirlenen kansızlık durumunda düşük doğum ağırlıklı bebek, erken doğum riskleri artar.
Hamilelikte kansızlığı olan kadınlarda, doğum sonrası depresyon oranı yükselir.
Hamilelikte kansızlık, yenidoğan bebeğin zihinsel ve psikomotor gelişimini de olumsuz etkileyebilir.
Kansızlık nasıl tedavi edilir:
Ağızdan alınan demir preparatları kullanımı ile genellikle hemoglobin seviyelerinde haftalar içerisinde artış izlenir.
Tedaviye rağmen dirençli vakalarda emilimle ilgili herhangi bir sorun olup olmadığı, demir takviyesi kullanırken antiasit tedavi kullanımı araştırılmalıdır.
Ağızdan demir preparatlarını tolere edemeyen hastalarda serum olarak verilen demir tedavisi de bulunur.
Hemoglobin seviyesi çok düşük izlenen vakalarda fetüsün oksijenlenmesinde bozukluk ihtimalinin yüksek olması nedeniyle annede kan nakli (transfüzyonu) gerekebilir.
Gebelikte plasentada ayrılma, pıhtılaşma bozuklukları gibi sebeplerle yoğun rahim (uterus) kanamaları sonrası kansızlık tablosunda da kan transfüzyonu gerekebilir.
Demir içeriği yüksek besinler kansızlığı gidermede etkili olur mu:
Vücudumuzdaki demirin 2/3’ü kanda oksijen taşımakla görevli olan hemoglobin bileşiminde yer alır.
Hamilelik döneminde plasentada artan kan akımı ile beraber anne ve bebeğin demir ihtiyacı artar.
Demir içeriği yüksek besin maddeleri kan yapımına destek olarak kansızlığı gidermede etkili olur.
Kansızlığa karşı nasıl beslenmek gerekir:
Demir içeren en iyi kaynaklardan kırmızı et, yumurta, pekmez, kuru baklagiller, kuru meyveler, fındık, fıstık, koyu yeşil yapraklı sebzeler tüketimi kansızlık yönünden beslenmede önemlidir.
Beslenmede fazla kalsiyum alımı demir emilimini olumsuz etkileyebilir.
C vitamini tüketimi ise demirin vücutta kullanılabilirliğini artırır.
